De volgende generatie van kunstmatige intelligentie (beter bekend als AI) is AGI: Artificial General Intelligence. In tegenstelling tot huidige AI-modellen die gericht zijn op specifieke taken als taalverwerking of het genereren van afbeeldingen, gaat AGI enkele stappen verder. AGI belooft menselijke redenatie, een hoog lerend vermogen en groot aanpassingsvermogen. Anders gezegd: van AGI wordt verwacht dat het functioneert als een mens. En zelfs beter wordt. Welke gevolgen gaat dit hebben?
Nu AI een jaar of twee gemeengoed is geworden, lopen we tegen de beperkingen van de huidige technologie aan. Een tool als ChatGPT heeft zowel binnen als buiten de zakelijke wereld een grote schare fans verkregen – en met recht: de manier waarop we over ideeën brainstormen, onze gedachten scherpen, dingen opzoeken en omgaan met het maken van teksten, audio, video en afbeeldingen is door ChatGPT en aanverwante tools onherroepelijk veranderd.
ChatGPT en andere vormen van huidige AI werken op basis van prompts. Je stelt een vraag (een prompt) en op basis daarvan krijg je een output, bijvoorbeeld een tekst of een afbeelding. AI begrijpt je prompt niet zoals een mens dat doet. Het herkent patronen in de woorden en genereert een output op basis van waarschijnlijkheden. De kwaliteit van die output is in enkele jaren tijd enorm verbeterd, maar het kent beperkingen. Een AGI gaat verder: het zou op basis van een prompt niet alleen een tekst kunnen schrijven, maar ook zelfstandig kunnen besluiten waarover de tekst moet gaan, voor wie deze bedoeld is en welke schrijfstijl het meest effectief is.
Naast de tekortkoming van het niet volledig kunnen begrijpen en doorgronden van menselijke taal, lopen organisaties bij praktische toepassingen tegen legio limieten aan. Ontoereikende training, problemen met nauwkeurigheid van antwoorden, betrouwbaarheid, transparantie, consistentie, privacy, security, ethiek en regelgeving zijn voorbeelden die maken dat gebruikers met de inzet van de technologie een getrainde professional niet kunnen vervangen.
AGI belooft deze tekortkomingen grotendeels teniet te doen. Grote AI-bedrijven als OpenAI, Google DeepMind, Meta en Anthropic verwachten dat het moment waarop AGI het levenslicht ziet tussen nu en vijf jaar aanbreekt. Maar daarover zijn ze ook bezorgd. Deze zomer gaven ze gezamenlijk een waarschuwing dat het niet lang meer duurt voordat AI ons menselijke begrip overstijgt, onder andere omdat de modellen langzaam leren zelf te redeneren. Niet zoals een mens dit doet, maar op een manier die onder de motorkap verborgen blijft. Zorgelijk is bijvoorbeeld dat slimme computers wetenschappers steeds vaker bewust om de tuin leiden om tot voor hen gewenste resultaten te komen. Anders gezegd: de AI/computer werkt niet meer voor de mens, maar voor zichzelf.
Hoewel er dus veel voorzichtigheid geboden is bij de verdere ontwikkeling van AGI, zijn er ook positieve scenario's te schetsen. Nog beter dan huidige AI kan, zal een AGI in de zorg bij patiënten zelfstandig diagnoses kunnen stellen en behandelvoorstellen doen. Of in de zakelijke wereld bijvoorbeeld een strategie bedenken voor een ingewikkeld logistiek probleem. Of als een programmeur zelfstandig code kunnen schrijven, anticiperend op alle mogelijke aspecten waar je met een applicatie tegenaan loopt. Maar in feite zijn de mogelijkheden echt eindeloos. Combineer je de AGI met een humanoïde robot, dan zal deze ook in de fysieke wereld dingen kunnen verrichten waar een mens tegen zijn of haar limieten oploopt.
Toch is de ontwikkeling van AGI een zeer delicaat proces, waarbij ontwikkelaars hun best moeten doen om AGI niet te laten ontsporen. Zo stelden onderzoekers al in 2023 een raamwerk vast waarin de grootste risico's in de ontwikkeling van AGI beschreven worden. In zes categorieën worden ze als volgt beschreven:
Deze risico's geven aan dat het cruciaal is om AGI in elke stap van de ontwikkeling te monitoren en eventueel bij te sturen. Interne en externe beheersmaatregelen ten spijt: als kwaadwillenden bewust een kwaadaardige AGI ontwikkelen, dan zullen de problemen hoe dan ook gigantisch zijn. Je hoeft maar naar films als Terminator, The Matrix of 2001: A Space Odyssey te kijken om je fantasieën daarover de vrije loop te laten gaan.
De wetenschappelijke consensus is dat AGI ergens tussen 2030 en 2050 werkelijkheid zal zijn. Slechts een kleine minderheid van 10% denkt dat het al vóór 2027 plaatsvindt. Wat de precieze datum ook wordt, zeker is dat de ontwikkeling van AI nog steeds razendsnel verloopt en dat deze nu al aspecten van een AGI benadert. Denk bijvoorbeeld aan multimodale AI-systemen die zowel met tekst, beeld, audio en video binnen één systeem kunnen werken en redeneringsmodellen van OpenAI en DeepMind die het denkniveau van wiskundigen en wetenschappers overstijgen.
Voor de korte termijn zijn het vooral AI Agents – oftewel modellen die GPT's en LLM's aan het werk zetten – die in de frontlinie van AI-ontwikkeling de aandacht trekken. Via tooling kunnen autonome systemen worden geconfigureerd die specifieke taken tot in het oneindige kunnen uitvoeren. Daarbij zijn het niet alleen de eenvoudige processen, maar ook complete banen worden hierdoor overgenomen. Denk maar aan jobs als klantenservice, administrateur of juridisch analist.
Komende jaren verschuift naar mijn idee ook de focus van kenniswerk naar fysieke werktaken. Robots, al dan niet in een humanoïde verschijningsvorm, zullen een fijnere motoriek ontwikkelen en ingezet gaan worden in bijvoorbeeld de zorg, schoonmaak, transport/logistiek en industriële automatisering. Huidige praktische beperkingen van AI-modellen als contextbegrip en langetermijnplanning zullen vanzelf weggenomen worden.
Voordat we echt zien dat robots en AI de wereld overnemen, moeten er in zowel ontwikkeling, wet- en regelgeving, ethiek en maatschappelijke weerstand nog heel wat hobbels genomen worden. Hoewel het meest waarschijnlijk is dat 'echte' AGI nog tien jaar of langer op zich laat wachten, zullen we in de nabije toekomst steeds meer krachtige, quasi-AGI-systemen gaan zien die op specifieke domeinen onomkeerbare veranderingen gaan tonen.